چرا «پرجست و جو شدن کتاب در دیجی‌کالا» خبر خوبی نیست؟
تاریخ انتشار: ۶ تیر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۳۴۳۵۶۶
دیجی‌کالا اعلام کرده که کتاب دومین کالای پرجست و جو در سال ۱۴۰۰ شده است خبری که در ظاهر خوشایند است اما انتقادهای بی‌شماری نسبت به شیوه‌های عرضه کتاب در این پلتفرم وجود دارد که لطمات جدی با تبعاتی بلند مدت به حوزه فرهنگ و اقتصاد نشر وارد آورده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی ایران اکونومیست، در روزهای گذشته پلتفرم دیجی‌کالا اعلام کرده است که «کتاب» دومین کالای پرجست‌و‌جوی این پلتفرم در سال 1400 شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اساسا یکی از مشکلات اقتصادی ناشران و کتابفروشان در سال‌های گذشته فروش کتاب از کانال‌های غیررسمی آن است، فروشی که به واسطه برخورداری از تخفیف‌های بالا، مشتریان کتابفروشیها را روانه خرید از این کانال‌ها می‌کند.
در این میان کتاب‌سازان - همان «بساز و بفروش‌های حوزه نشر»- از آنجایی که راه به کتابفروشی‌های معتبر ندارند، بهترین فرصت برای حضور را در شبکه‌های اجتماعی و کانال‌های غیر تخصصی برای فروش کتاب می‌بینند.
پلتفرم‌های مجازی در سال‌های اخیر اگرچه با هدف پاسخگویی به نیاز مشتریان خود به عرضه کتاب پرداخته‌اند اما در ادامه مسیر، با دور شدن از استانداردهای عرضه کتاب، بدون اینکه بخواهند یا غرضی داشته باشند، در عمل به بستری برای استفاده سودجویان حوزه نشر تبدیل شده‌اند.
در چند سال گذشته به دنبال تسریع و تسهیل در صدور مجوزهای نشر، افرادی اقدام به دریافت مجوز نشر از وزارت ارشاد کرده و اقدام به انتشار کتاب‌های پرفروش ناشران با ترجمه‌های غیرمعتبر و عموما کپی‌شده از ترجمه اصلی ناشر کرده‌اند. این ناشران که شمارشان نیز اندک نیست از آنجایی که حق‌التالیف و حق‌الترجمه و سایر هزینه‌های پیش از چاپ را ندارند، با دوبرابر کردن قیمت کتاب اقدام به فروشِ با تخفیف 50 تا 80 درصدی کتاب‌ها می‌کنند. با توجه به اوضاع اقتصادی جامعه، طبیعی است که مخاطب عمومی نیز به سمت خرید این کتاب‌ها می‌رود. از همین روست که بنا به گفت رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران بالای 85 درصد فروش نمایشگاه‌های مجازی پلتفرم‌ها را کتاب‌سازان به خود اختصاص می‌دهند.
پلتفرم دیجی‌کالا نیز در سال‌های گذشته نمایشگاه‌های کتاب متعددی را برگزار کرده است، که در مواردی محل انتقاد ناشران، کتابفروشان و اتحادیه‌های صنفی بوده است. نوک پیکان انتقاد به نمایشگاه‌های کتاب دیجیتال همین مسأله حضور بالای کتاب‌سازان در آن است. عرضه کتاب با تخفیف‌های نامتعارف تا 80 درصد مسئله‌ای است که به خوبی مشخص می‌کند، برگزاری این نمایشگاه‌ها به نفع ناشران و کتابفروشان و بازیگران اصلی صحنه نشر است یا به نفع سودجویان و منفعت‌طلبان از این بازار که به دلیل خلاء‌های قانونی مجوز رسمی فعالیت در حوزه نشر را نیز از سوی وزارت ارشاد دارند.
دیجی‌کالا امسال نیز همزمان با نمایشگاه کتاب تهران، هشتمین نمایشگاه کتابش را با 40 تا 80 درصد تخفیف برگزار و اعلام کرد که ناشران بزرگی چون چشمه، مرکز، نیلوفر، نگاه، قطره، نشر نو، نشر میلکان، روزبهان، کوله‌پشتی و پرتقال در این نمایشگاه و همکاری با این پلتفرم همکاری دارند، موضوعی که البته برخی از این ناشران از جمله کوله پشتی و قطره در گفت‌وگو با خبرنگار آن را تکذیب کردند.
از آنجایی که تخفیف تا 80 درصد جزو جدانشدنی نمایشگاه‌های کتاب دیجی‌کالاست، مشخص است که برنده اصلی این ماجرا چه کسانی هستند، طبیعی است وقتی مخاطب به سایت دیجی‌کالا برای خرید کتاب مراجعه می‌کند، کتاب ناشر اصلی با تخفیف نهایت تا 20 درصد در کنار کتاب ناشرکتاب‌ساز با تخفیف 80 درصد در کنار هم برای او نمایش داده می‌شود و مخاطب قاعدتا کتاب با تخفیف بیشتر را انتخاب می‌کند.
باید گفت که اگرچه دیجی‌کالا در عرصه فروش کتاب، کاری غیرقانونی انجام نمی‌دهد و تمامی ناشران حاضر در نمایشگاه‌های او و کتاب‌های عرضه شده مجوز قانونی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را دارا هستند، اما از پلتفرمی با این سابقه که همواره بر رعایت اصول حرفه ای و اخلاقی در عرصه بازار تأکید دارد، انتظار می‌رود که یاری‌گر فعالان اصلی صنعت نشر باشد و از لطمات نگاه های سودمحور و سرمایه سالار به حوزه فرهنگ و نشر ممانعت به عمل آورد. توقع این است که دیجی کالا تبدیل به بستری برای سوداگران بازار نشر نشود خصوصاً آن هنگامی که این رویکرد بازارگردانی نشر برای ایشان مسجل شده است. در این زمینه بارها اتحادیه‌های صنفی و ناشران و کتابفروشان خواستار همکاری بیشتر این پلتفرم شده‌اند. هر چند که اصل این ماجرا مسائلی را متوجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز می کند. اما در جایی که قانونی دقیق و جزئی نگر در دسترس نیست توقع بیجایی از دیجی کالا نیست که براساس رسالت فرهنگی‌ای که برای خود تعریف کرده است در این مسیر خارج قواعد مرسوم بازار وارد شده و برای صیانت از اهالی و دغدغه مندان عرصه نشر و فرهنگ تمهیدات و شاخص‌های متفاوتی را در دستور کار قرار دهد.
بدیهی که پس از برگزاری 8 دوره نمایشگاه کتاب در دیجی‌کالا، همه می‌دانند که عمده سود ناشی از این نمایشگاه‌ها نصیب جیب کتاب‌سازان شده است. با تأکید بر این گزاره که دیجی‌کالا به عنوان یک بستر فراگیر در فضای مجازی می‌تواند کمک رسان اقتصاد نشر باشد، اما به واقعپلتفرم‌های مجازی از جمله همین دیجی‌کالا، چگونه می‌توانند در توسعه کتاب، فرهنگ کتابخوانی و اختصاص ویترین‌های ویژه کتاب نقش ایفا کنند؟
شاید پیشنهادهایی از این دست بتواند راهگشا باشد: ارائه تخفیف استاندارد برای کتاب(تا 30 درصد) و نه بیشتر از آن برای کتاب در نمایشگاه‌های دیجی‌کالا که می‌تواند این پلتفرم را به فرصتی بی‌نظیر برای عرضه کتاب‌های واقعی در سراسر کشور تبدیل کرده و کتاب‌سازان را نیز از این فضا دور کند. ضمن اینکه این نمایشگاه‌ها در تضاد با منافع کتابفروشان واقعی نیز قرار نخواهد داشت و بر خلاف سایر نمایشگاه‌های مجازی،کتابفروشان نیز در کنار ناشران می‌توانند در این فضا به فعالیت بپردازند. شاید نشست مشترک دیجی کالا با فعالان و پرچمداران حوزه نشر بتواند پیشنهادهای ارزنده‌تر و بهتری نیز در این زمینه به همراه داشته باشد.
بنابراین نفس این خبر که کتاب در دوره‌ای پرفروش‌ترین کالای دیجی‌کالا در طول سال شده یا در سال گذشته دومین کالای پرجست وجو این پلتفرم شده، چندان خوشحال کننده نیست چرا که روی دیگر ماجرا، روایت دیگری را نشان می‌دهد.
«با سلام» کتاب‌های صوتی و پی‌دی اف را حذف کرد
چندی پیش مدیران دیجی‌کالا در واکنش به گزارش پیشین ایران اکونومیست درباره نمایشگاه کتاب دیجی‌کالا که با تیتر «نمایشگاه کتاب دیجی‌کالا داد ناشران را در آورد منتشر شده بود، اعلام کردند، که دیجی‌کالا براساس مسئولیت اجتماعی و فرهنگی، وظیفه خود می‌داند در حد توان، علاقه‌مندان کتاب را برای خریدن آگاهانه کتاب راهنمایی کند که در پاسخ به این توضیحات باید گفت که «خرید آگاهانه چیست؟» جز این است که مخاطب حق داشته باشد نسخه اصلی کتاب با ترجمه حرفه ای و وزین را که از کانال اصلی نشر بیرون آمده انتخاب کند؟ جز این است که مخاطب با خرید آگاهانه کتاب به ادامه فعالیت نویسنده، مترجم و ناشر مورد علاقه خود کمک کند؟ ارائه بستری که نتیجه آن ادامه روندی است که سود در آن اصالت دارد و دغدغه‌های فرهنگی و اجتماعی در رده‌های بعدی قرار گرفته آیا موجب لطمه به آینده فرهنگ این سرزمین و سرخوردگی و بی انگیزگی فعالان فرهنگی کشور نمی‌شود؟
مسئله شناسایی ناشر کتاب‌ساز از ناشر اصلی بسیار ساده است؛ طبیعی است که با کاغذِ بندی 900 هزار تومان و هزینه‌های زینک و خدمات چاپ هیچ ناشری نمی‌تواند کتابش را با 80 درصد تخفیف عرضه کند مگر اینکه هزینه‌ای جز هزینه کپی پرداخت نکرده باشد. اینجاست که ممانعت از ارائه تخفیف‌های نامتعارف لازم به نظر می‌رسد.
فارغ از محتوای این متن که درباره پلتفرم دیجی کالا مطرح شد به نظر می رسد، وزن اصلی ماجرا بر دوش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است تا ورود فعالانه به این موضوع داشته و با تصویب برخی قوانین نظارتی به وظیفه خود در صیانت از اهالی نشر و فرهیختگان حوزه فرهنگ جامه عمل بهتری بپوشاند.
منبع: خبرگزاری تسنیممنبع: ایران اکونومیست
کلیدواژه: نمایشگاه کتاب نمایشگاه ها کتاب سازان فروش کتاب کتاب دیجی عرضه کتاب دیجی کالا تا 80 درصد حوزه نشر کتاب ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۳۴۳۵۶۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سی‌وچهار دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در یک نگاه
مروری به ادوار مختلف نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، تاثیر وضعیت سیاسی و اجتماعی هر دوره را بر میزان استقبال مردم از این رویداد نشان می‌دهد.
به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، هنوز آن فرش زرشکی پاخورده در خاطرم زنده است، سالن به سالن روی آن فرش راه رفتم تا شاعر محبوبم را در غرفه نگاه پیدا کنم. مجموعه اشعارش تازه منتشر شده بود؛ ۹۹۰ صفحه با بهای ۸ هزار تومان. او با احترام روی اولین صفحه سفید کتاب نوشت: «برای دختر نازنینم: شبنم.» امضا: سیدعلی صالحی. سال ۸۴ بود و هجدهمین دوره نمایشگاه کتاب با این شعار: «درخت ایران ریشه در آب‌های خلیج‌فارس دارد.» نسل من خاطرات اینچنینی از نمایشگاه بین‌المللی کتاب زیاد دارد.
به خصوص آن دوره‌ای که نمایشگاه در فضای سرسبز و خوش ِ محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار می‌شد. ازدحام علاقه‌مندان به کتاب در راهرو‌های سالن‌ها، دیدار با نویسنده‌های محبوب، شلوغی غرفه ناشرانی که کتاب‌های چاپ اول‌شان را روی میز چیده بودند، خستگی چهره غرفه‌داران و ناشران که آمیخته با لبخند و خوشی بود و خستگی ما، خستگی شیرینِ ما از پس ده‌ها هزار قدم پیاده‌روی میان کتاب‌ها، نویسنده‌ها و شاعران و گپ زدن‌های پرشر و شور درباره شعر، داستان، فرهنگ و سیاست.
سال ۸۶ گویی جادوی شور و اشتیاق نمایشگاه کتاب از بین رفت. دوره ریاست محمود احمدی‌نژاد تازه آغاز و همزمان با آن چرخه سوخت هسته‌ای کامل شده بود و تحریم‌ها آغاز. وزیر فرهنگ و ارشاد وقت، محمدحسین صفارهرندی بود و طرح مبارزه با بدحجابی زمستان ِ قبل از هجدهمین دوره نمایشگاه کتاب تصویب و اجرای آن آغاز شده بود. جامعه هنری زیر سایه سنگین از دست دادن پرویز یاحقی، بابک بیات و ناصر عبداللهی و شادی بازگشت محمدرضا لطفی بود. جامعه ادبی نیز هنوز در کشمکش اختلاف بر سر رمان‌های محبوب پس از انقلاب بودند که وزارت ارشاد تابستان سال قبل منتشر کرده بود. فهرستی که در صدرش نام بامداد خمار و نویسنده‌هایی مانند مرتضی مودب‌پور و فهیمه رحیمی به چشم می‌خورد. علاوه بر شرایط حاکم بر جامعه از منظر اجتماعی و سیاسی، جابه‌جایی محل برگزاری نمایشگاه نیز در ریزش بازدید از نمایشگاه اثرگذار بود. نمایشگاه کتاب این ریزش را حدود ۱۰ سال بعد در شهر آفتاب نیز تجربه کرد؛ سال ۱۳۹۵٫ سالی که علاوه بر ریزش بازدیدکنندگان، تعداد ناشران داخلی و خارجی نیز کاهش پیدا کرد.
دهه هشتاد
اگر دوباره به دهه هشتاد که با دوران اصلاحات آغاز و با دوران احمدی‌نژاد پایان یافت، بازگردیم با سیر نزولی انتشار کتاب نیز مواجه خواهیم بود که بر کیفیت نمایشگاه کتاب به خصوص در نیمه دوم دهه هشتاد اثرگذار بود. از منظر نشر باید گفت ابتدای دوره ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد، جهش ناگهانی آمار نشر شاید از دور حکایت از بهبود حال کتاب داشت، اما هنگامی که به آمار نگاه کنید، متوجه می‌شوید با تغییر دولت آمار نشر کتاب‌های مذهبی رشد چشمگیری داشته نه کتاب‌های حوزه ادبیات و فلسفه و علوم اجتماعی و آنچه در ادامه رخ داد و به نظر سیر نزولی می‌آید، تعدیل سیاست‌های متاثر از مداخله دولت در نشر است؛ کاهش شمارگان کتاب‌های دینی و افزایش شمارگان کتاب‌های حوزه جامعه‌شناسی، فلسفه و ادبیات. هر چند می‌توان تغییر فرهنگ مطالعه و ورود فناوری‌های نوین به این حوزه را نیز دخیل دانست. برای دریافت اطلاعات دقیق از آمار‌ها و تحلیل نشر این دوره می‌توانید گزارشی که تحت عنوان «گزارش ملی فرهنگ حوزه نشر کتاب» برای پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات تهیه شده و در سایت مرکز رصد فرهنگی کشور منتشر شده را مطالعه کنید.
دهه نود
برای نمایشگاه بین‌المللی کتاب، دهه پر افت و خیزی بود. بیست و چهارمین دوره نمایشگاه کتاب در سال ۹۰ هنگامی که سیدمحمد حسینی وزیر ارشاد بود، به نظر موفقیت خوبی در برگزاری به دست آورد؛ افزایش حضور ناشران داخلی و خارجی و بیشترین تعداد کتابی که در نمایشگاه تا آن زمان و حتی پس از آن به نمایش گذاشته شد: حدود ۴۷۰ هزار عنوان کتاب. در همین دهه بود که نسیم مرعشی را با پاییز فصل آخر سال است و هرس شناختیم. قیدار و رهش را از رضا امیرخانی خواندیم و فریبا کلهر پنج اثرش یعنی شروع یک زن، پایان یک مرد، شوهر عزیز من، عاشقانه و مردی از آنادانا را منتشر کرد. از گلی ترقی دو کتاب جدید خواندیم؛ فرصت دوباره و بازگشت. ناهید طباطبایی، سور شبانه را روانه بازار کرد و محمود دولت‌آبادی به مناسبت ۸۰ سالگی کتاب اسب‌ها، اسب‌ها از کنار یکدیگر را نوشت و چاپ کرد. محمدرضا بایرامی بالاخره مجوز مردگان باغ سبز را گرفت و لم‌یزرع را منتشر کرد. از مهدی یزدانی‌خرم، خون خورده، سرخ سفید و من منچستر یونایتد را دوست دارم وارد بازار شد.
رضا جولایی، برکه‌های باد، یک پرونده کهنه، شکوفه‌های عناب، پاییز ۳۲ و ماه غمگین، ماه سرخ را منتشر کرد. از فرهاد کشوری مردگان جزیره موریس، سرود مردگان، دست نوشته‌ها، صدای سروش و کشتی توفان‌زده را خواندیم. از منیرالدین بیروتی، بحر و نهر، آرام در سایه و ماهو، از ابوتراب خسروی، ملکان عذاب را و آواز پر جبرییل، از مصطفی مستور سه گزارش کوتاه درباره نوید و نگار، بهترین شکل ممکن، عشق و چیز‌های دیگر، از زنده‌یادیعقوب یادعلی آداب دنیا و آمرزش زمینی و متغیر منصور، از محمود حسینی‌زاد این برف کی آمده، آسمان، کیپ ابر، بیست زخم کاری، از جواد مجابی گفتن در عین نگفتن و ایالت نیست در جهان، از حسین سناپور، مخلوقات غریب و دیگر کتاب‌ها… ما دهه نود را این‌طور سر کردیم و ۹ دوره نمایشگاه کتاب در این دهه برای ما هر سال بی‌رونق‌تر شد؛ چه در زمان وزارت سیدمحمد حسینی، چه در زمان وزارت علی جنتی، چه دوران سیدعباس صالحی یا وزارت کوتاه سیدرضا صالحی‌امیری.
دهه نود را کرونا تمام کرد. نمایشگاه کتاب نیز مانند بسیاری از رویداد‌های دیگر تحت تاثیر بیماری همه‌گیر که روزها و روزها، آمار مرگ و میرش ما را به وحشت می‌انداخت، معلق شد. بعد از دو سال غیبت (۱۳۹۹ و ۱۴۰۰) نمایشگاه کتاب تهران با شعار «با کتاب سلامتیم» به مصلی بازگشت. اما برای بازگرداندن ناشران و بازدیدکنندگان نیاز به زمان داشت. پارسال که می‌توانست فرصت طلایی برای بازگرداندن آن اشتیاق گم شده برای نمایشگاه کتاب باشد، مسائلی دیگر دخیل شد برای بی‌میلی برخی ناشران و بخشی از مردم نسبت به حضور در نمایشگاه. برخی آن را تحریم نمایشگاه نام نهادند، عده‌ای تکذیب کردند، بعضی از مسوولان اعلام کردند مشکلات خود ناشران باعث شده حضور پیدا نکنند و «تحریم» واژه دشمن است… هر چند در مقابل ناشرانی که شرکت نکردند، ناشرانی نیز به نمایشگاه پیوستند که آمار‌ها را افزایش دادند. سال گذشته یکی از پرحاشیه‌ترین نمایشگاه‌های کتاب را پشت سر گذاشتیم؛ نمایشگاهی با چند پرونده تخلف، چندین تذکر، خبر پلمب و… حالا این روزها به استقبال سی و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب می‌رویم که با شعار «بخوانیم و بسازیم» از نوزدهم تا بیست و نهم اردیبهشت ماه برگزار می‌شود.
مرور جدول زیر کمک می‌کند بتوانیم بینشی نسبت به سیری که نمایشگاه کتاب در این سی و پنج دوره داشته به دست آوریم و اگر هر فراز و فرودش را با شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی دورانش بسنجیم، تحلیلی از تاثیر وضعیت جامعه بر این نمایشگاه خواهیم داشت.
امام جمعه بلوک براثر سانحه تصادف درگذشت